Ինչպես սկսեց Սեւանն ինքնամաքրվել, ո՞ւր անհետացան ջրիմուռները, ամենավատ վիճակը եղել է 2006թ-ին

Նյութի աղբյուր՝  armtimes.com

ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը օրեր առաջ տեղեկացրել էր, որ Սեւանա լճի 11 տարբեր տարածքներից վերցված ջրի փորձանմուշների հետազոտությունը ցույց է տվել, որ լճի ինքնամաքրման գործընթացը շարունակվում է: Սակայն դրանից հետո սոցցանցերում քննարկում սկսվեց, թե ինչպե՞ս ստացվեց, որ ջրիմուռներն անհետացան եւ ո՞ւր անհետացան:

«Սեւան» ազգային պարկի տնօրեն Վահե Գուլանյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում մանրամասներ ներկայացրեց:

— Պարոն Գուլանյան, ինչպե՞ս սկսեց Սեւանն ինքնամաքրվել, ո՞ւր անհետացան ջրիմուռները:

— Ամեն տարի այս նույն պրոցեսը կա՝ մի տարի շատ, մի տարի քիչ: Սա նորմալ պրոցես է Սեւանա լճի համար: Կուտակվում է օրգանական նյութ, լիճը օրգանական նյութից այս տարբերակով ազատվում է: Լճերը, ջրամբարները, գետերը ունեն ինքնամաքրման այսպիսի գործընթացներ: Այս տիպի բռնկումները 15 օր են տեւում:

— Ջրիմուռներն ընկնում են ջրի հատակը եւ այնտե՞ղ են ոչնչանում:

— Յուրաքանչյուր օրգանիկ բույս ունի հասունանալու, հետո պտուղները կամ տերեւները թափելու հատկություն, դա իրենց պիկն է: Նույնը այս բույսը հասունացավ, հասավ ամենավերջին ու սկսեց մահանալ: Մահանալուց հետո այն նստում է լճի հատակին:

— Ո՞րն էր պատճառը, որ այսպիսի խնդիր առաջացավ: Նշում եք, որ ամեն տարի է տեղի ունենում, բայց այս տարի կարծես թե արձագանքները շատ ավելի բուռն են:

— Անցած տարի ավելի վատ էր: Բայց ամենավատ վիճակը եղել է 2006 թվականին:

— Ափամերձ հատվածները ժամանակին մաքրվո՞ւմ են:

— Ջրիմուռները դրանից չեն առաջանում: Դա առաջանում է ամբողջ ջրի մակերեւույթում: Ջրիմուռները աճում են, որովհետեւ կա բարձր ջերմաստիճան: Չկա բարձր ջերմաստիճան՝ չեն աճում: Ինչպես որ մթերքն է, սառնարանի մեջ դնում են, ջերմաստիճանը ցածր է՝ չի փչանում, հենց տաք տեղ դրեցիր՝ սկսում է փչանալ: Լիճը սառն է, ջրիմուռները գլուխ չեն բարձրացնում, լիճը սառը չի՝ ջրիմուռները գլուխ են բարձրացնում:

2 տարի շարունակ ձմեռը տաք եղավ: Ամբողջ պայմանները կար ծաղկելու: Այդ ջրիմուռները հիմնականում ազոտ կամ երկաթ են ֆիքսում: Այն, որ հիմա ասում են, թե ֆոսֆորի քանակն է նպաստում, կոնկրետ այս դեպքում սխալ է:

— Փաստորեն ջրիմուռների առաջացման հիմնական պատճառը կլիմա՞ն է:

— Այո՝ կլիմայից եւ ազոտից: Վերջին 3-4 տարին Սեւանա լճի մակարդակը շատ քիչ է բարձրացել: Եթե նայենք դրան նախորդող 3-4 տարին 1 մետր էր բարձրացել, իսկ վերջին 3-4 տարվա ընթացքում 20 սանտիմետր է բարձրացել: 5 անգամ նվազագույնը դանդաղ է բարձրանում: Այսօր շեղում են մարդկանց ուշադրությունը դեպի ռեստորանների եւ օբյեկտների վրա, բայց բոլորս գիտենք, որ Սեւանա լճում, եթե ուզենք այսօր 5 հատ նորմալ հյուրանոց կամ ռեստորան չենք գտնի: Հիմնական մասը տնակներ են, որոնք նույնիսկ զուգարաններ չունեն: Այսինքն այստեղից սպասել լուրջ արտանետման, որը կարող է այսպիսի էֆեկտ ունենալ լճի համար՝ այդքան էլ լուրջ չի: Սա արվում է հատուկ: 92 համայնք կա Գեղարքունիքի մարզում, որից 5-ը՝ քաղաքային: Քաղաքային համայնքներից 2-ը՝  Սեւանն ու Ճամբարակը՝ Սեւանա լճի ջրհավաք ավազանից դուրս են գործում: Սեւանը իր կոյուղին փչում է դեպի Հրազդան, իսկ Ճամբարակի ջրերը չեն գալիս Սեւան: Իսկ Մարտունի, Գավառ եւ Վարդենիս համայնքների կոյուղագծերի մի մասն է կառուցված, որոնց վրա կառուցված է 3 հատ մաքրման կայան եւ միայն մեխանիկական մաքրում են իրականացնում: Իսկ մնացած գյուղական համայնքներից ոչ մեկը չունի կոյուղագիծ: Խողովակ բացարձակապես չի էլ կառուցվել:

Սեւանա լիճ ուղիղ արտանետում չկա: Բայց ավազանի մեջ գտնվող յուրաքանչյուր տուն, որն իր բակում ունի փորած հոր, այդ հորում հայտնվող ջուրը ստորգետնյա ջրերի հետ ֆիլտրվում էր: Բայց վերջին շրջանում՝ հատկապես ավտոմատ լվացքի մեքենաների մաքրող հեղուկները որեւէ կերպ չեն ֆիլտրվում: Սրանք պարունակում են շատ մեծ քանակությամբ մակերեւույթաակտիվ նյութեր: Հիմա մենք ֆոսֆորի պիկեր չունենք, բայց վերջին 10 տարվա ընթացքում մենք տեսնում ենք, որ այն կայուն աճում է: Սրանք շատ տարբեր հանգամանքներ են, որոնք կապ ունեն Սեւանա լճի այս վիճակի հետ, բայց կոնկրետ այս դեպքը կապված է ջերմաստիճանի հետ:

Այս 2 ծաղկումը ես կանխատեսել էի դեռեւս 2017 թվականին: Ես զեկուցել եմ նախարարներին ե՛ւ անցած տարվա առաջին ծաղկումը ե՛ւ այս տարվանը: Անցած տարի անմիջապես ծաղկման ավարտից հետո այս տարվա ծաղկումն եմ նորից կանխատեսել:

— Այսինքն, պրոցեսն ամբողջությամբ կանխատեսելի՞ էր:

— Այո, իհարկե կանխատեսելի էր: Անցած տարվա ծաղկումից հետո ես տեսա, որ այս տարի էլ է ծաղկելու եւ զգուշացրեցի, որ եկեք հիմիկվանից ժողովրդին ասենք, որ եկող տարի էլ է նույնը լինելու: Հիմա այս տարի էլ ծաղկեց, ես կանխատեսում եմ, որ օգոստոսին եւս 1 անգամ կարող է ծաղկում լինել:

— Օգոստոսի ո՞ր շրջանում:

— Օգոստոսի կեսերին կամ կեսերից հետո կարող է 2-րդ անգամ ծաղկել: Եթե երկրորդ անգամ ծաղկեց, ուրեմն իմացեք, որ այլեւս եկող տարի խնդիր չենք ունենալու, 100 տոկոս համոզված եմ: Փոքր Սեւանում ընդհանրապես հիմա խնդիր չունենք: Մեծ Սեւանում էլ հետազոտություն կանցկացվի:

— Սեւանա լճի այցելուների քանակը աճելու միտում ունի՞, թե տարածված տեղեկություններից հետո այս տարի ցածր է այցելությունների թիվը:

— Ես անցած տարի ինչո՞ւ ջուր խմեցի, որովհետեւ իրականում էլ չգիտեի ինչպես ասել, որ անվտանգ է: Մենք հետազոտություն էինք անցկացրել, լողափներում մաքուր վիճակ էր, ոչ մի խնդիր չկար: Բայց չգիտես ինչու բոլոր թերթերը, լրատվամիջոցները հակառակն էին գրում:

— Կարծում եք, որ սա ուղղորդվա՞ծ է:

— Բնականաբար, հենց պիկ այցելությունների շրջանը սկսում է, միանգամից այդպիսի տեղեկություններ են սկսում տարածել:

— Ո՞ւմ կողմից է ուղղորդվում:

— Իմ կարծիքով՝ սա դեպի Վրաստան փաթեթներ վաճառող տուրիստական գործակալությունների, երեւանամերձ հատվածում հանգստյան գոտիներ ունեցողների կողմից է ուղղորդվում: Լրագրողը գալիս է, ամբողջ լճի ավազանով պտտվում է մի քանի ժամ, որ մի հատ կանաչ հատված գտնի, այդ կանաչ հատվածը մի կերպ գտնում է, կամ եթե չի գտնում, նախորդ օրվա լուսանկար է տեղադրում, ասում է՝ գիտեք՝ Սեւանն այս վիճակում է: Մեկը չի ասում, որ ժամերով փնտրել է, կիլոմետրերով պտտվել է, ամբողջը մաքուր էր եւ միայն մի հատվածն է կանաչ եղել: Հենց այդտեղից է նկատվում, որ միտում կա:

 

«ԱԱԾ-ի կողմից իրականացված գործողությունները միայն նպաստելու են «Սևան» ազգային պարկի առաջացմանը». Ազգային պարկի տնօրենի արձագանքը ԱԱԾ հայտարարությանը

Նյութի աղբյուր՝Galatv.am

«Մասնաճյուղերի տնօրենների հետ զրուցել ենք ավելի վաղ, նյութերը պարզապես  այսօր են հրապարակվել»,- ԳԱԼԱ-ի «Առանցքում» հաղորդման շրջանակներում նշեց «Սևան» ազգային պարկի տնօրեն Վահե Գուլանյանն՝ անդրադառնալով ԱԱԾ կողմից հրապարակված այն հաղորդագրությանը, թե «Սևան» ազգային պարկի մի շարք մասնաճյուղերի տնօրեններ կաշառքի դիմաց թույլատրել են սիգի ապօրինի արդյունահանումը:

Վահե Գուլանյանի խոսքերով՝ ոչ բարեխիղճ պետական աշխատողների հայտնաբերելու և պատժելու գործընթացը մշտական գործընթաց է.

««Սևան» ազգային պարկն ունի 200-ից ավելի աշխատողներ, և հսկողությունը հիմնականում արվում է մասնաճյուղերի վրա: Քանի որ ազգային պարկը զրկված է օպերատիվ միջոցներ կիրառելու հնարավորությունից, հետևաբար կա համագործակցություն տարբեր ուժային կառույցների հետ»:

Գուլանյանի խոսքերով՝ իր՝ տնօրեն նշանակվելուց հետո համար մեկ  պահանջը, որ դրվել է «Սևան» ազգային պարկի աշխատակիցների առաջ, նախկին իներցիաները մոռանալն  է։

«ԱԱԾ-ի կողմից իրականացված գործողությունները միայն նպաստելու են «Սևան» ազգային պարկի առաջացմանը և նաև դաս է լինելու աշխատակիցների համար, որպեսզի չփորձեն պետության հաշվին հարստանալ»,- ընդգծեց նա:

Անդրադառնալով նախօրեին ոստիկանության տարածած հայտարարությանը, ըստ որի՝  «Սևան» ազգային պարկի Վարդենիսի, Նորատուսի և Մարտունու մասնաճյուղերի ափամերձ և ջրածածկ հատվածներում անտառամաքրման աշխատանքներ իրականացնող «Ճամբարակի ճանապարհաշինարարական շահագործման ձեռնարկություն» բաց բաժնետիրական ընկերության տնօրինությունը յուրացրել է 24 միլիոն 630 դրամից ավելի գումար, և հարցին, թե արդյոք տեղյակ չեն եղել, որ անտառամաքրման աշխատանքներ չեն իրականացվում, Գուլանյանն արձագանքեց.

«Այդ անտառամաքրման աշխատանքների մրցույթներին «Սևան» ազգային պարկը մասնակցություն չի ունենում, դա իրականացվում է կառավարության տրամադրած միջոցների հաշվին, լիազորված պետական մարմինն է մրցույթներ անցկացնում, բայց կոնկրետ դեպքի վերաբերյալ մեր կողմից ևս եղել են շատ բացասական դիմումներ և գրություններ ղեկավար մարմիններին, որ արդյունքները մեզ չեն գոհացնում»:

Անդրադառնալով Սևանա լճի ծաղկման խնդրին և Շրջակա միջավայրի նախարարության հայտարարությանը, թե լճում ինքնամաքրման գործընթաց է սկսվել, «Սևան» ազգային պարկի տնօրենն ասաց.

«Այս գործընթացները պարբերաբար ընթանում են: Հրատապ վիրահատական միջամտությունների խնդիր չունենք, որովհետև սա բնական գործընթաց է, որը հենց բնությունն է կարգավորում»:

 

API key not valid. Please pass a valid API key.

 

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

📢 ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ Shamshyan.com կայքում 2019թ. հուլիսի 10-ին հրապարակված <<Հերթական վանդալիզմը բնության նկատմամբ. Գեղարքունիքի մարզում քոքից կտրել են 40 տարվա 15 մետր բարձրության եղևնիներ>> նյութի վերաբերյալ.

<<Սևան>> ազգային պարկ>> ՊՈԱԿ-ի Վարդենիկի մասնաճյուղի աշխատակիցների կողմից Վարդենկի մասնաճյուղի Վարդենիկի տեղամասի 5-րդ պահաբաժնի թիվ 18-րդ քառակուսու տարածքում հայտնաբերվել է ապօրինի հատված թվով 7 (յոթ) հատ սոճի տեսակի ծառեր: Հատված ծառերը տեղափոխվել են մասնաճյուղի տարածք: Խախտման մասին կազմվել է արձանագրություն, որն ուղարկվել է ՀՀ ոստիկանություն՝ համապատասխան ընթացք տալու և իրավախախտողին հայտնաբերելու համար:

[ngg src=”galleries” ids=”68″ display=”basic_thumbnail”

 

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ՍԵՎԱՆԱ ԼՃԻ ԷԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎԱԾ ՔԱՅԼԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

Վերջին օրերին Սևանա լճում արձանագրվել է Անաբենա (լատ.՝ Anabaena) ցեղի կապտականաչ ջրիմուռների աճ։ Այս ջրիմուռները Սևանա լճում առաջին անգամ նկատվել են նախորդ դարի 40-ականներին, իսկ ծաղկման առաջին դեպքն արձանագրվել է 1964 թվականին և տարբեր ծավալներով պարբերաբար կրկնվել նաև այլ տարիներին։ Լայնածավալ ծաղկում է դիտարկվել նաև 2018 թվականին։

Ըստ մասնագետների՝ կապտականաչ ջրիմուռների աճին նպաստել են մի քանի գործոններ․
🔻Սևանա լճի հարակից հատվածներում առկա տասնյակ բնակավայրից կեղտաջրերի մուտքը լիճ
🔻Սևանի ափամերձ տարածքներում գործող սպասարկման և ժամանցի օբյեկտներից կեղտաջրերի մուտքը լիճ,
🔻Գյուղատնտեսությունը և անասնապահությունը,
🔻Ցանցավանդակային ձկնաբուծությունից ֆոսֆորի և ազոտի մուտքը լիճ,
🔻Ջրածածկ և ափամերձ անտառաշերտից օրգանական նյութերի մուտքը լիճ
🔻Բարձր ջերմաստիճանը և կլիմայական փոփոխությունները
🔻Տեղումների սակավությունը։ Մայիսին լճում 36 մլն մ³ տեղումներ են արձանագրվել, որը մոտ է երբևէ պատմականորեն արձանագրված նվազագույնին (33 մլն մ³)
🔻Քամիների ինտենսիվությունը, որի պատճառով ապրիլ ամսին նորմայից մոտ երկու անգամ բարձր էր գոլորշիացումը:

❗️Լճի էկոլոգիական վիճակի կայունացման նպատակով Շրջակա միջավայրի նախարարությունը իրականացրել և իրականացնում է մի շարք գործողություններ.

1️⃣ Ամենօրյա աշխատանքներ են տարվում ոռոգման ջրի պահանջարկի ճշգրտման և Սևանից ջրառի նվազեցման ուղղությամբ, ջրառի ծավալները մոնիթորինգի են ենթարկվում դաշտային ուսումնասիրությունների միջոցով,
2️⃣Շարունակական մոնիթորինգ է իրականացվում՝ լճի առկա վիճակի վերաբերյալ տեղեկատվություն ստանալու նպատակով և աշխատանքներ մոնիթորինգի համակարգի հզորացման համար,
3️⃣Շրջակա միջավայրի նախարարությունը դիմել է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին՝ Սևանա լճին և հարակից տարածքին Կենսոլորտային պահպանավայրի կարգավիճակ տալու նպատակով։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ից ստացված պաշտոնական գրությամբ հաստատվել է, որ այդ ուղղությամբ աշխատանքներն արդեն մեկնարկել են։
4️⃣Գերմանիայի Հելմհոլցի կենտրոնի և ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի ներգրավմամբ իրականացվել է Սևանա լճի ջրի որակի մոնիթորինգի և հատակային նստվածքների 1D մոդելավորում։
5️⃣Նախարարությունը Հունիսի 26-ին պաշտոնական նամակով դիմել է ԳԴՀ կրթության և գիտության նախարարությանը՝ լայնածավալ մոնիթորինգային աշխատանքներ իրականացման նպատակով, ներառյալ՝ լճի համար սնուցող նյութերի հաշվեկշռի գնահատում և սնուցող նյութերի կառավարման նպատակների սահմանում, էֆտրոֆացման գնահատման 1D մոդելի մշակում (սնուցող նյութեր, պլատկտոն, ջրում լուծված թթվածին), հիդրոդինամիկական 3D մոդելի մշակում, արբանյակային հեռահար զոնդավորման միջոցով ջրի որակի գնահատում, կառավարման տարբեր սցենարների գնահատում և ջրի որակի վրա ազդեցության հիմնական խնդիրների բացահայտում, և այլն։

Աշխատանքներին կներգրավվեն՝
• Գերմանիայի շրջակա միջավայրի հետազոտությունների Հելհոլցի կենտրոն, լճերի հետազոտությունների բաժին,
• Լեյբնիցի բալթյան ծովի ուսումնասիրության ինստիտուտ (Վառնեմյուդ, Գերմանիա),
• Գերմանիայի Երկրի ուսումնասիրության և շրջակա միջավայրի ծառայությունների ընկերություն (EOMAP GmbH Seefeld),
• ՀՀ ԳԱԱ կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոն,
• ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության Շրջակա միջավայրի մոնիթորինգի և տեղեկատվության կենտրոն ՊՈԱԿ,
• ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության Հիդրոօդերևութաբանության և մթնոլորտային երևույթների վրա ակտիվ ներգործության ծառայություն,

6️⃣5 միլիոն եվրո դրամաշնորհ է նախահամաձայնեցվել ԵՄ կողմից Սևանա լճին վերաբերվող բնապահպանական խնդիրների լուծման համար,
7️⃣Կառավարությունում քննարկվել է լիճ թափվող գետերի հուների մաքրման հարցը, որոնք որոշ հատվածներում, հատկապես բնակավայրերի մոտ, վերածվել են աղբավայրի։
8️⃣Հստակեցվել է մինչև 1901.5մ մաքրման ենթակա ջրածածկ տարածքները (770հա), հայտարարվել է մրցույթ և նախատեսվում է ամբողջությամբ մաքրել 2019-22թթ։
9️⃣Նախարարությունը մշակում է օրենսդրական նախագծեր, որոնք նպատակաուղղված են կոմունալ-կենցաղային կեղտաջրերով աղտոտման նվազեցմանը։
🔟Սևանա լճի ափամերձ տարածքներում գործունեություն ծավալող 14 խոշոր տնտեսավարող՝ նախարարության պահանջով իրենց սպասարկման և ժամանցի կետերում արդեն տեղադրել են կեղտաջրերի մաքրման կայաններ։

API key not valid. Please pass a valid API key.

Նյութի աղբյուր`

  1. Շրջակա միջավայրի նախարարություն
  2. factor Tv

 

Լողափնյա սեզոնին ընդառաջ մեկնարկել են հանրային լողափերի բարեկարգման աշխատանքները

«Սևան» ազգային պարկ» ՊՈԱԿ -ի կողմից մեկնարկել է լողափնյա սեզոնի բացմանը ընդառաջ հանրային լողափներում մաքրման և բարեկարգման աշխատանքները: հույս ունենաք մեր կապուտաչյա գեղեցկուհու ափին հանգստացողները խնամքով կվերաբերվեն և մաքուր կպահեն այն:

Հունիսի 17-ը Անապատացման դեմ պայքարի միջազգային օրն է

25-տարի առաջ՝ 1995 թվականի այս օրը ստորագրվեց Անապատացման դեմ պայքարի կոնվենցիան: Հայաստանը «Անապատացման դեմ պայքարի» կոնվենցիային անդամակցող առաջին երկրներից է, որը մշակել է երկրում անապատացման դեմ պայքարի գործողությունների ազգային ծրագիրը։
Հայաստանն անապատացման տեսանկյունից խոցելի երկիր է: Անապատացումը բնորոշվում է հողային ռեսուրսների դեգրադացմամբ, կենսաբազմազանության և կենսապաշարների աղքատացմամբ, որի հետևանք է դառնում բնակչության սոցիալական վիճակի վատթարացումը: Հողերի անապատացման պատճառ կարող է լինել անտառների ապօրինի հատումը, անասուների գերարածեցումը, ոչ ճիշտ կառուցապատումը, հողերի աղտոտումը և այլն: Անապատացման մեղմացումը և կանխարգելումը երկրի կայուն զարգացման երաշխիքներից են:

Նյութի աղբյուր՝ ՀՀ Շրջակա միջավայրի նախարարություն